جناب آقای دکتر احمد عبداله‌زاده بارفروش و آقای مهندس محمد قائمی فرد در آزمایشگاه سیستم‌های هوشمند دانشکده مهندسی کامپیوتر موفق به ثبت اختراعی با عنوان “فرایند مبتنی بر مدل برای ارتباط زبان‌های برنامه‌نویسی و پایگاه داده‌ها” در حوزه مهندسی نرم‌افزار شده‌اند. این اختراع در زمینه مهندسی نرم‌افزار یکی از اولین اختراعاتی است که در ایران به ثبت رسیده است. فرایند مبتنی بر مدل ارائه شده در این نوآوری موجب تسهیل در تولید و توسعه سیستم‌های نرم‌افزاری کاربردی در مراحل ساخت و اجرا خواهد بود. یکی از مهمترین ویژگی‌های زبان مدل‌سازی ارائه شده این است که شرکت‌های نرم‌افزاری امکان تولید وب‌سرویس‌ها به صورت امن و گرافیکی را خواهند داشت.
خلاصه‌ای از این اختراع در زیر آمده است:
تولید و توسعه برنامه‌های کاربردی سازمانی بنا به دلایلی عمدتا در بخش استخراج و ساخت نیازمندی و لزوم تغییر نیازمندی در طول حیات سیستم دارای پیچیدگی‌هایی است که عمدتا موجب شکست نرم‌افزار در اجرا خواهد شد. استفاده از ابزار و تکنولوژی‌های جدید ساخت برنامه‌های کاربردی سازمانی هرچند موجبات تسهیل در تولید را فراهم می‌آورد ولی در بخش ارتقا کیفیت، پاسخ دهی در زمان اجرا و دوره حیات سیستم با عدم کارایی همراه است.
مدل‌سازی رفتار و ساختار سیستم با زبان‌های مدل‌سازی مانند UML برای تولید و نگهداری سیستم مورد استفاده قرار می‌گیرد که امکان ارتباط لایه کاربرد با لایه پایگاه‌داده در معماری سیستم را فراهم نمی‌سازد. به همین دلیل عملیات داده‌ای شامل عملیات درج، خواندن، حذف و بروزرسانی پایگاه‌داده در فرایند مبتنی بر مدل ارائه شده است.
طراحی و حرکت داده‌ها (Data Flow) در مسیر پردازش جدا از طراحی پایگاه‌داده، در مراحل تولید انجام می‌پذیرد و چنانچه تواما صورت گیرد در ارائه معماری سیستم و مولفه‌های معماری نقش موثر و کارآیی خواهد داشت. در فرایند مبتنی بر مدل ارائه شده عملیات داده‌ای به جای اینکه تنها در مرحله پیاده‌سازی متمرکز باشد در تمام مراحل حیات سیستم (ساخت، نگهداری، اجرا) مورد نظر است.
این زبان مدل‌سازی از چهار نمودار مجزا برای عملیات درج، خواندن، بروزرسانی و حذف (CRUD) تشکیل شده است. به هنگام توسعه برنامه‌های کاربردی سازمانی، در هر مرحله از فرایند توسعه این مدل‌ها جزئیات بیشتری می‌گیرند تا به هنگام پیاده‌سازی بسیاری از کدهای مورد نیاز به طور خودکار تشکیل شوند. به طور دقیق‌تر در فاز آنالیز، به ازا هر مورد کاربرد در نمودارهای UML، عملیات CRUD تعیین و نمودارهای آن ایجاد می‌شوند به طوریکه در فاز طراحی سطح بالا اجزای ضروری نمودارها و در فاز طراحی سطح پایین جزئیات کامل نمودارها بیان می شوند.
در فاز پیاده‌سازی مقادیر زیادی از کارهای تکراری به طور خودکار، به کمک تبدیل مدل به متن صورت می‌پذیرد. استفاده از نمودارهای گرافیکی برای انجام عملیات CRUD باعث می‌شود که صحت برنامه از دید ذینفعان به سادگی مورد بررسی قرار گیرد و انجام تغییرات بنیادی نیز ساده شود. دلیل این امر، سنگ بنا بودن این زبان مدل‌سازی است. این مهم سبب می شود که با اعمال تغییرات در این نمودارها، بقیه اجزا نرم‌افزار به طور خودکار بروزرسانی و با نمودارها سازگار شوند. این اعمال تغییرات به کمک مفاهیم تبدیل مدل به مدل و مدل به متن صورت می‌پذیرد.
برای آشنایی با نمودار خواندن از زبان مدل‌سازی ارائه شده می‌توانید ویدیو مربوطه را از وب سایت زیر مشاهده نمایید:
http://islab.ceit.aut.ac.ir
